Όλες οι αλλαγές στις επικείμενες δημοτικές εκλογές
Kαταργήθηκε η απλή αναλογική και στις επικείμενες αυτοδιοικητικές εκλογές επανέρχεται το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα ανάδειξης των αιρετών οργάνων των δήμων
ΓΡΑΦΕΙ Ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης δικηγόρος Αθηνών – Συνταγματολόγος- Υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος Πρώτης (1ης) Κοινότητας Δήμου Αθηναίων με υποψήφιο δήμαρχο τον Κώστα Μπακογιάννη (Κολωνάκι , Κουκάκι , Μοναστηράκι , Μεταξουργείο , Εξάρχεια , Σύνταγμα , Ομόνοια , Πλάκα , Ψυρρή , Λυκαβηττός , Άγιος Παύλος , Κάτω Ιλίσια , Νεάπολη Εξαρχείων , Λόφος Στρέφη , Ιουλιανού , Πεδίο του Άρεως , αρχαιολογικό Μουσείο)
Με το νέο σύστημα στους Δήμους θα είχαν εκλεγεί από την Α’ Κυριακή το 2019, 173 Δήμαρχοι και 6 Περιφερειάρχες καθώς συγκέντρωσαν ποσοστό μεγαλύτερο από 43 %. Με το εκλογικό σύστημα του 2019 εκλέχθηκαν από την Α’ Κυριακή 103 Δήμαρχοι και 6 Περιφερειάρχες.
Σε 9 Δήμους θα υπήρχε ανατροπή αποτελέσματος και θα εκλεγόταν άλλος Δήμαρχος με το νέο εκλογικό σύστημα.
Ο Συνδυασμός του νικητή των εκλογών (είτε στον α’ είτε στον β’ γύρο) καταλαμβάνει κατά κανόνα τα 3/5 των εδρών του Δημοτικού ή Περιφερειακού Συμβουλίου. Εξαίρεση: Αν εκλεγεί στον α’ γύρο με ποσοστό μεγαλύτερο του 60 %, οπότε και οι έδρες κατανέμονται αναλογικά.
Οι υπόλοιπες έδρες του Δημοτικού Συμβουλίου κατανέμονται αναλογικά μεταξύ των λοιπών Συνδυασμών, με βάση τα ποσοστά του α’ γύρου εφόσον έχουν λάβει ποσοστό τουλάχιστον 3 %.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Όλοι οι εκλεγόμενοι Δημοτικοί Σύμβουλοι αντιπροσωπεύουν πλέον σημαντικό τμήμα του εκλογικού σώματος. Οι νέες αρχές εκλέγονται σύμφωνα με τα πληθυσμιακά στοιχεία του μόνιμου πληθυσμού της απογραφής του 2021, όπως εμφανίζεται στους επίσημους πίνακες των αποτελεσμάτων της τελευταίας απογραφής πληθυσμού, που έχουν κυρωθεί και δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές για το 2023 θα διενεργηθούν τον Οκτώβριο και συγκεκριμένα στις 8 του μήνα. Ως επαναληπτική ημερομηνία για τις δεύτερες κάλπες -όπου χρειαστούν- έχει οριστεί η αμέσως επόμενη Κυριακή, δηλαδή 15 Οκτωβρίου.
Οι νέες δημοτικές και περιφερειακές αρχές που θα προκύψουν από τις κάλπες του Οκτωβρίου θα αναλάβουν καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου του 2024 και η πενταετής θητεία τους θα λήξει στις 31 Δεκεμβρίου το 2028. Σημειώνεται ότι καταργήθηκε η απλή αναλογική και στις επικείμενες αυτοδιοικητικές εκλογές επανέρχεται το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα ανάδειξης των αιρετών οργάνων των δήμων.
Πρώτη αλλαγή: Καταργείται η ξεχωριστή κάλπη που χρησιμοποιήθηκε, για μία και μοναδική φορά, στις εκλογές του 2019 για την εκλογή κοινοτικών συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων. Όπως ίσχυε έως τότε, έτσι και στις προσεχείς εκλογές, οι υποψήφιοι πρόεδροι και σύμβουλοι δημοτικών κοινοτήτων εντάσσονται στους συνδυασμούς των υποψηφίων δημάρχων, σε ενιαία λίστα, με ενιαίο ψηφοδέλτιο. Οι δημοτικές κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό έως 200 κατοίκους εκλέγουν μονομελές όργανο, τον πρόεδρο της κοινότητας. Δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό μεταξύ 201 και 2000 κατοίκων εκλέγουν τριμελές συμβούλιο, με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών σε τοπικό επίπεδο. Σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό μεγαλύτερο των 2.000 κατοίκων, την πλειοψηφία στο συμβούλιο δημοτικής κοινότητας έχει ο συνδυασμός του εκλεγμένου δημάρχου του οικείου δήμου.
Δεύτερη αλλαγή: Επιτυχών συνδυασμός στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές αναδεικνύεται αυτός ο οποίος στον πρώτο γύρο συγκεντρώνει ποσοστό άνω του 43% (43%+1 ψήφο) επί των εγκύρων ψηφοδελτίων κάθε δήμου ή περιφέρειας αντίστοιχα. Αν αυτό δεν καταστεί δυνατόν, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή, 15 Οκτωβρίου 2023, μεταξύ των υποψήφιων δημάρχων ή περιφερειαρχών των δύο (2) πρώτων συνδυασμών.
Τρίτη αλλαγή: Εξορθολογίζεται ο αριθμός των μελών του δημοτικού συμβουλίου και του περιφερειακού συμβουλίου, ώστε να είναι πιο λειτουργικά και να ασκούν αποτελεσματικότερα τον ρόλο που τους αναθέτουν οι πολίτες. Συνολικά, το 2019 είχαν εκλεγεί εννέα χιλιάδες τετρακόσιοι εβδομήντα (9.470) δημοτικοί σύμβουλοι στους 332 δήμους της χώρας, ενώ για την επόμενη θητεία εκλέγονται οχτώ χιλιάδες τετρακόσιοι ογδόντα ένας (8.481). Αντίστοιχα, οι περιφερειακοί σύμβουλοι που θα εκλεγούν στις προσεχείς εκλογές είναι εξακόσιοι έντεκα (611) έναντι επτακοσίων τριών (703) της τετραετίας 2019/2023.
Τέταρτη αλλαγή: Επανέρχεται η πενταετής θητεία των αυτοδιοικητικών αρχών, όπως ακριβώς ίσχυσε μεταξύ 2014 και 2019. Επομένως, οι νέοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες θα αναλάβουν καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου 2024 και η θητεία τους θα λήξει την 31η Δεκεμβρίου 2028.
Πέμπτη αλλαγή: Αυξάνεται ο μέγιστος αριθμός των υποψηφίων που μπορούν να συμπεριληφθούν στον συνδυασμό υποψήφιου δημάρχου ή περιφερειάρχη, από το 50% του αριθμού των εδρών κάθε εκλογικής περιφέρειας στο 150%. Αντίστοιχη είναι και η αύξηση για τους υποψήφιους συμβούλους των δημοτικών κοινοτήτων.
Έκτη αλλαγή: Στις δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από 2001 κατοίκους και άνω στις οποίες συγκροτούνται (ανάλογα με τον μόνιμο πληθυσμό κάθε δημοτικής κοινότητας) πενταμελή, ενδεκαμελή και δεκαπενταμελή συμβούλια, πρόεδρος ορίζεται ο πρώτος σε σταυρούς σύμβουλος του συνδυασμού του εκλεγέντος δημάρχου, καθώς σύμφωνα με την νομοθεσία ο συνδυασμός του δημάρχου λαμβάνει τα 3/5 του συμβουλίου αυτών των δημοτικών κοινοτήτων σε περιοχές με πληθυσμό άνω των 2.000 κατοίκων . Στις περιοχές κάτω των 2000 κατοίκων, Πρόεδρος της δημοτικής κοινότητας εκλέγεται ο πρώτος σε σταυρούς προτίμησης υποψήφιος του συνδυασμού που συγκέντρωσε κατά τον α’ γύρο στη δημοτική κοινότητα την απόλυτη ή σχετική πλειοψηφία του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων. Οι λοιποί υποψήφιοι, του ίδιου συνδυασμού, κατά τη σειρά των σταυρών που έλαβαν, λογίζονται ως σύμβουλοι στις περιοχές που προβλέπεται συμβούλιο κοινότητας ή αναπληρωματικοί στις περιοχές που δεν προβλέπεται συμβούλιο κοινότητας.
Με το άρθρο 37 πρόεδρος δημοτικής κοινότητας με πληθυσμό έως 300 κατοίκους και τα συμβούλια των δημοτικών κοινοτήτων με πληθυσμό από 301 έως 2000 κατοίκους θα εκλέγονται σύμφωνα με τα εκλογικά αποτελέσματα της συγκεκριμένης δημοτικής κοινότητας, ανεξάρτητα αν είναι μέρος του συνδυασμού του επιτυχόντος δημάρχου ή όχι. Οι έδρες των συμβούλων κατανέμονται αναλογικά στους συνδυασμούς που έλαβαν μέρος στις εκλογές στη συγκεκριμένη δημοτική κοινότητα και σύμφωνα με τον αριθμό των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν σε αυτήν. Πρόεδρος του τριμελούς συμβουλίου είναι ο σύμβουλος του πρώτου κατά σειρά συνδυασμού στη δημοτική κοινότητα που έλαβε τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης. Ασυμβίβαστο: Όποιοι συνδέονται με τον οικείο δήμο, τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία αυτός συμμετέχει, με σύμβαση προμήθειας, εκτέλεσης έργου, παροχής υπηρεσιών, παραχώρησης δικαιώματος εκμετάλλευσης έργου ή υπηρεσίας με αντικείμενο συνολικής αξίας άνω των δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ, εφόσον η σύμβαση είναι σε ισχύ κατά και μετά την 1η Ιανουαρίου του έτους διεξαγωγής των εκλογών.
Δεν αποτελεί κώλυμα ή ασυμβίβαστο η ιδιότητα του μέλους της διοίκησης ή του υπαλλήλου δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών κοινής ωφέλειας, που συνδέονται με τον οικείο δήμο, τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία αυτός συμμετέχει, με σύμβαση που είναι σχετική με το αντικείμενο της δραστηριότητάς τους. Δεν μπορούν να εκλεγούν ή να είναι δήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι, σύμβουλοι κοινότητας με μόνιμο πληθυσμό άνω των 300 κατοίκων ή πρόεδροι κοινότητας με μόνιμο πληθυσμό έως 300 κατοίκων:
α) Δικαστικοί λειτουργοί, αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας, θρησκευτικοί λειτουργοί των γνωστών θρησκειών, καθώς και τα μέλη των Ανεξαρτήτων Αρχών του άρθρου 101Α του Συντάγματος ή Αρχών που χαρακτηρίζονται με νόμο ως ανεξάρτητες ή ρυθμιστικές, αν για τα μέλη αυτά προβλέπεται από το νόμο η πλήρης και αποκλειστική τους απασχόληση ή η αναστολή άσκησης εκ μέρους τους οποιουδήποτε άλλου δημόσιου λειτουργήματος ή καθηκόντων, αμειβομένων ή μη, σε οποιαδήποτε θέση του δημόσιου τομέα, κατά τη διάρκεια της θητείας τους στην Ανεξάρτητη Αρχή. Ειδικές διατάξεις που απαγορεύουν την υποβολή ή την αποδοχή της παραίτησης των προσώπων αυτών ή που περιορίζουν το δικαίωμά τους να παραιτηθούν ή την αρμοδιότητα της αρχής να αποδεχθεί την παραίτησή τους εξακολουθούν να ισχύουν.
β) Ο Δημοτικός και Περιφερειακός Διαμεσολαβητής, εφόσον η χωρική του αρμοδιότητα αφορά ή καταλαμβάνει το δήμο για τον οποίο θέτει υποψηφιότητα, για 4 έτη από τη λήξη της θητείας του με οποιονδήποτε τρόπο.
γ) Ο Επόπτης οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, στο σύνολο των δήμων στους οποίους εκτείνεται η αρμοδιότητά του, για 4 έτη από τη λήξη της θητείας του με οποιονδήποτε τρόπο.
δ) Διοικητές, Υποδιοικητές, Πρόεδροι Διοικητικών Συμβουλίων, διευθύνοντες ή εντεταλμένοι σύμβουλοι των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των κρατικών νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, των δημόσιων επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα το Δημόσιο με διοικητική πράξη ή ως μέτοχος, καθώς και των πάσης φύσεως νομικών προσώπων των δήμων, οι οποίοι δεν είναι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης ή δεν έχουν εκλεγεί στα ανωτέρω αξιώματα ή δεν έχουν οριστεί στις θέσεις αυτές λόγω ιδιότητας (ex officio), σύμφωνα με τη νομοθεσία που διέπει τα νομικά αυτά πρόσωπα, στους δήμους στα διοικητικά όρια των οποίων εκτεινόταν η χωρική αρμοδιότητα των νομικών προσώπων, μέσα στο δεκαοκτάμηνο πριν από τη διενέργεια των δημοτικών εκλογών. Οι πρόεδροι των οργανισμών δήμου, που θέτουν υποψηφιότητα, θα έπρεπε να έχουν παραιτηθεί από την ως άνω θέση, μέχρι το μήνα Μάϊο του 2023.
Επιτρέπεται να θέσουν υποψηφιότητα σε διαφορετικό δήμο από την περιοχή του δημοτικού οργανισμού που ηγούνται (σε διαφορετικό δήμο της χωρικής τους αρμοδιότητας), πλην του δήμου της έδρας τους, εφόσον παραιτηθούν από τη θέση τους, σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 30 του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 26/2012, πριν από την ανακήρυξη των υποψηφίων. Το κώλυμα αίρεται εφόσον οι ανωτέρω παραιτηθούν από τη θέση τους, σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 30 του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 26/2012, πριν την ανακήρυξη των υποψηφίων. Σε διαφορετική περίπτωση , εκπίπτουν από το αξίωμα τους , αμέσως μετά τις εκλογές . Σταυροδωσια: Για την εκλογή δημοτικών συμβούλων, ο εκλογέας μπορεί να εκφράσει την προτίμησή του με σταυρό υπέρ 1, 2 ή 3 υποψηφίων σε δήμους που εκλέγουν έως και 19 μέλη:
-13 μέλη, σε δήμους με πληθυσμό έως 2.000 κατοίκων,
-15 μέλη, σε δήμους με πληθυσμό 2.001 – 5.000 κατοίκων,
-19 μέλη, σε δήμους με πληθυσμό 5.001 – 10.000 κατοίκων.
Αν ο αριθμός των μελών του δημοτικού συμβουλίου είναι μεγαλύτερος ή ίσος του 25, ο εκλογέας μπορεί να εκφράσει την προτίμησή του με σταυρό υπέρ 4 υποψηφίων κατά ανώτατο όριο:
-25 μέλη, σε δήμους με πληθυσμό 10.001 – 30.000 κατοίκων,
-29 μέλη, σε δήμους με πληθυσμό 30.001 – 50.000 κατοίκων,
-35 μέλη, σε δήμους με πληθυσμό 50.001 – 100.000 κατοίκων,
-39 μέλη, σε δήμους με πληθυσμό 100.001 – 150.000 κατοίκων και
-43 μέλη, σε δήμους με πληθυσμό 150.001 και άνω κατοίκων.
Για την εκλογή συμβούλων δημοτικών κοινοτήτων, ο εκλογέας μπορεί να εκφράσει την προτίμησή του υπέρ ενός ή δύο υποψηφίων.
Για την εκλογή προέδρου της δημοτικής κοινότητας, ο εκλογέας μπορεί να εκφράσει την προτίμησή του υπέρ ενός υποψηφίου.
Εάν οι δημοτικές ενότητες δήμων με πληθυσμό 10.001 – 30.000 κατοίκων, 30.001 – 50.000 κατοίκων και 50.001 – 150.000 κατοίκων έχουν συσταθεί με το άρθρο 2 του ν. 3852/2010 (Α’ 87), υπερβαίνουν τις 6, ο αριθμός των μελών του δημοτικού συμβουλίου τους είναι εκείνος που αντιστοιχεί στην πληθυσμιακή κλίμακα.
Που ψηφίζουμε: Όπως και στις βουλευτικές εκλογές τον Μάιο και τον Ιούνιο 2023, ο ένας τρόπος για να μάθετε το εκλογικό κέντρο στο οποίο θα ασκήσετε το εκλογικό σας δικαίωμα είναι ηλεκτρονικός. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να μπείτε στην πλατφόρμα του υπουργείου Εσωτερικών .
Έπειτα, πρέπει να συμπληρώσετε τα ακόλουθα πέντε προσωπικά στοιχεία:
Επώνυμο (Ολογράφως),
Όνομα (Τα δύο πρώτα γράμματα),
Όνομα μητέρας (Τα δύο πρώτα γράμματα),
Όνομα πατέρα (Τα δύο πρώτα γράμματα),
Έτος γέννησης (4 ψηφία).
Όμως, όσοι δεν εξοικειωμένοι με την τεχνολογία ή αντιμετωπίζουν δυσκολίες με την ηλεκτρονική πλατφόρμα μπορούν εναλλακτικά να καλούν στο τηλεφωνικό κέντρο του υπουργείου Εσωτερικών. Έχει μπει σε λειτουργία τηλεφωνικό κέντρο (2131361500 και 2131313800). Το 1997 η πλειονότητα των Κοινοτήτων της χώρας μας, συνενώθηκε σε δήμους, με δημοτικά συμβούλια και δημοτικές πλέον Κοινότητες, εποπτευόμενες από τον Δήμαρχο.
Το Πρόγραμμα «Καποδίστριας» ή Σχέδιο «Καποδίστριας» ή Νόμος Καποδίστρια είναι η συνηθισμένη ονομασία του νόμου 2539/1997 . Πήρε το όνομά του από τον Ιωάννη Καποδίστρια, πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδος μετά την απελευθέρωσή της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σύμφωνα με τον νόμο , έγινε συνένωση των κοινοτήτων σε μεγαλύτερους δήμους με σκοπό τη βελτιστοποίηση της δημόσιας διοίκησης στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η διοικητική διαίρεση που προέκυψε με το νόμο αυτό ίσχυσε μέχρι το τέλος του 2010, οπότε και αντικαταστάθηκε από τη νέα διοικητική διαίρεση που προέβλεπε το σχέδιο «Καλλικράτης», το 2010, που επέφερε νέες συνενώσεις και δημιουργία μεγαλύτερων δήμων σε έκταση και πληθυσμό . Με το νόμο 4555/2018 – πρόγραμμα Κλεισθένης, καθιερώθηκε η απλή αναλογική στους δήμους, η ξεχωριστή κάλπη και το ξεχωριστό ψηφοδέλτιο για τις δημοτικές Κοινότητες, οι υποχρεωτικοί πόροι για τις δημοτικές Κοινότητες και τα τοπικά δημοψηφίσματα. Στην πράξη αποδείχθηκε ότι η απλή αναλογική δυσκολεύει την λήψη σημαντικών αποφάσεων και απαιτεί συμφωνίες, συμβιβασμούς ή συναλλαγές για την συναίνεση σε αυτονόητες αποφάσεις.
Οι Κοινότητες είχαν δημιουργηθεί στην χώρα μας το 1912 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και λειτούργησαν μέχρι το νόμο του 1997. Κατά πολλούς, ο εθνάρχης Βενιζέλος δημιούργησε τότε πολλές Κοινότητες, προκειμένου να “καταργήσει” τους πανίσχυρους Δημάρχους που είχαν ιδρύσει ξεχωριστα τοπικά κέντρα εξουσιών. Το 1912 ο Ελευθέριος Βενιζέλος επιχείρησε να αναμορφώσει το αυτοδιοικητικό σύστημα της χώρας. Με τον νόμο ΔΝΖ’ «Περί συστάσεως Δήμων και Κοινοτήτων» κατακερματίστηκαν οι δήμοι και δημιουργήθηκαν χιλιάδες κοινότητες σε ολόκληρη την επικράτεια. Οι κοινότητες αυτές, μικρές και χωρίς πόρους, κατέληξαν να λειτουργούν ως τοπικά παραρτήματα της κρατικής γραφειοκρατίας (έκδοση πιστοποιητικών και ληξιαρχικών πράξεων) αντί να αποτελούν ζωντανά κύτταρα οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης και προόδου.
